De gevolgen van pesten op de ontwikkeling van een kind

Als pedagogen of leerkrachten in opkomst, speelt de ontwikkeling van kinderen een grote rol in ons vakgebied. We weten hoe belangrijk het is om kinderen zich vrij te laten ontwikkelen in een veilig klimaat. Maar we zijn ons ook bewust van de factoren die de ontwikkeling kunnen belemmeren. Eén van die belemmerende factoren is pesten. Daarom vertelt de PubliCo jou in deze blog wat de gevolgen zijn van pesten op de ontwikkeling van een kind.

Pesten wordt gezien als een vorm van agressie waarbij geprobeerd wordt iemand anders pijn te doen. Dit kan zich zowel verbaal als non-verbaal uiten. Denk hierbij aan fysiek geweld, bedreigingen, achtervolgingen, maar ook uitschelden, roddelen en buitensluiten. Op het basisonderwijs gaf in 2021 11% aan gepest te worden en in het voortgezet onderwijs was dit een percentage van 5%.

Negatief zelf- en wereldbeeld

Juist in de pubertijd zijn kinderen erg opzoek naar zichzelf en ontwikkelen ze een beeld van zichzelf en van de wereld om hun heen. Wanneer een kind gepest wordt, staat dit de ontwikkeling van een positief zelf- en wereldbeeld erg in de weg. Het kind krijgt geen ruimte voor zelfwaardering, wanneer hem steeds verteld wordt door andere mensen dat hij er niet toe doet. Een kind ontwikkelt na pestervaringen vaak een zelf- en wereldbeeld op basis van de negatieve meningen van anderen: ‘’Als ze steeds zeggen dat ik lelijk ben, zal ik wel lelijk zijn.’’ Ook ondergaat een kind vaak negatieve interacties met leeftijdsgenoten en kan een klimaat soms zo toxisch zijn, dat een kind een volledig negatief en vertekend wereldbeeld heeft. Een gepest kind kan aan deze omgangsvormen gaan wennen en denken dat het normaal is, dat dat is hoe de wereld in elkaar steekt. Dit leidt ook tot een negatieve representatie van de eigen toekomst.

Problematisch vertrouwen in anderen

Vaak komen gepeste kinderen er aan het einde van de rit alleen voor te staan, omdat er in een pestklimaat veel sprake is van meeloopgedrag en angst vanaf de zijlijn. Zo verliezen zij ook vrienden waar zij wellicht flink op vertrouwden. Wanneer een kind slecht behandeld wordt door anderen en daarbij ook nog in de steek wordt gelaten door vrienden, schaadt dit het vertrouwen ontzettend. Een kind kan het vertrouwen in de mensheid in zijn algemeen verliezen en zal moeite hebben met het vertrouwen van nieuwe vrienden. Deze gevolgen zijn zo heftig, dat mensen die volledig over pestervaringen zijn, jaren later nog steeds tegen deze problematiek aanlopen.

PTSS

Veel kinderen die consistent gepest worden, ervaren dit als traumatisch. Dit kan zich vormen door de hele pestervaring in zijn algemeenheid, of door specifieke heftige pestervaringen. Traumatische ervaringen kunnen leiden tot PTSS, een posttraumatische stressstoornis, met alle gevolgen van dien. Het op jonge leeftijd lijden aan een psychische aandoening, zal een grote impact hebben op de ontwikkeling. Een kind kan tijdens zo’n periode bijna onmogelijk vrij en positief ontwikkelen.

Conclusie

Als we kijken naar het grote plaatje, zien we dat pesten de ontwikkeling van een kind erg belemmert. Een kind krijgt geen mogelijkheid om zich vrij te ontwikkelen in een veilig klimaat, wanneer hij stelselmatig wordt blootgesteld aan pestervaringen. Een kind ontwikkelt, vooral in de adolescentie, allerlei representaties van het leven. De hersenen worden als het ware gevormd door het aanleggen van cognitieve processen, overtuigingen etc.. Wanneer een kind gepest wordt, zullen deze representaties, cognitieve processen en overtuigingen vrijwel allemaal een negatieve uitkomst krijgen. Men onderschat vaak hoeveel invloed dat heeft op het latere leven van een kind. Een kind kan best over pestervaringen heenkomen, weer het geluk oppakken en verder gaan met het leven. Echter zullen de meeste slachtoffers de rest van hun leven nog aanlopen tegen deze mentale gevolgen, omdat zij deze negatieve ervaringen voor altijd meedragen.

Gelukkig zijn er therapievormen die deze klachten kunnen verminderen. Zo zijn er therapievormen specifiek gericht op traumaverwerking en wordt cognitieve gedragstherapie vaak ingezet om de negatieve hersenprocessen om te buigen naar positieve processen. Hierdoor zullen slachtoffers steeds een beetje beter leren van zichzelf te houden, mensen te vertrouwen, de wereld genuanceerder in te zien etc.. Op deze manier wordt de negatieve ontwikkeling die een kind doorlopen heeft, met hulp geprobeerd recht te zetten. Helaas zullen slachtoffers pestervaringen nooit kunnen vergeten en zullen sommigen voor altijd last blijven houden van nare gevolgen.

Dat iemand over de pestervaringen heen is, betekent niet dat hij niet kampt met de mentale gevolgen hiervan!

Wees lief voor elkaar <3

Liefs,

de PubliCo