Gescheiden ouders en de thuissituatie

Opeens moeten verhuizen of twee huizen hebben, een wirwar aan emoties of ruzies, maar soms ook opluchting. Er zijn elk jaar duizenden kinderen die te maken krijgen met de scheiding van hun ouders. In deze blog zullen we bespreken hoe kinderen of jongeren de scheiding van hun ouders ervaren, waaraan je als leerkracht of andere professional kunt zien dat er iets speelt en wat je hierin voor het kind kunt betekenen. 

Hoe ervaren kinderen/jongeren de scheiding van hun ouders?
Een scheiding van iemands ouders wordt door ieder kind weer anders ervaren. Het kan erg moeilijk zijn voor een kind, er zijn een hele hoop dingen die opeens van de ene op de andere dag veranderen. Er zijn kinderen die zich boos, verdrietig, bang of eenzaam voelen, maar er zijn ook kinderen die zich juist opgelucht voelen. Het kan namelijk zo zijn dat er al langere tijd sprake was van ruzies in huis. 

Verder kan een kind last krijgen van een verstoring in het ritme of eenzaamheid. Dit kan zich uiten in bijvoorbeeld stress en slaapproblemen, of een gebrek aan (zelf)vertrouwen.
Kinderen kunnen gaan twijfelen aan zichzelf en zichzelf gaan afvragen: doe ik er wel toe? Ben ik wel goed genoeg? Word ik wel gezien? 

Niet ieder kind heeft evenveel last van een scheiding tussen zijn of haar ouders. Ieder kind moet vooral een tijd wennen aan de nieuwe situatie. Hoe kinderen of jongeren de scheiding ervaren, kan ook verschillen per situatie en leeftijdsfase.
Verder zit het grootste deel van de kinderen die een scheiding hebben meegemaakt na 2 jaar weer goed in z’n vel. 

Vooral pubers ervaren het gevoel dat ze moeten kiezen tussen hun ouders. 

Waaraan kun je zien dat er iets speelt?

Er zijn een aantal kenmerken bij kinderen waaraan je kan zien dat er iets speelt. Het is goed om te weten dat de kenmerken die wij hieronder noemen niet alleen voor een scheiding gelden. Een scheiding is voor de meeste kinderen niet leuk, dus het kan zijn dat het gedrag van een kind helemaal omslaat van blij en opgewekt naar depressief, gestrest of angstig. Ook kunnen er gedragsproblemen ontstaan, zoals vandalisme, agressie en drugsgebruik. Zeker voor kleinere kinderen kan een verandering in gedrag een teken zijn dat er iets speelt, omdat zij nog niet goed met woorden kunnen uitleggen wat ze voelen. Het is ook heel goed voor te stellen, dat het heel lastig is om je te concentreren of motivatie te vinden voor school (wat de meeste kinderen toch al niet leuk vinden). Dus ook een gebrek aan concentratie en motivatie of het dalen van schoolcijfers kan een teken zijn dat er privé iets gaande is. Ook kunnen kinderen lichamelijke problemen krijgen, zoals hoofdpijn, slaapproblemen en buikpijn. Dit zijn namelijk allemaal stressgerelateerde klachten en vaak is een scheiding niet van de ene op de andere dag geregeld, dus is het vaak een langdurige, stressvolle periode voor een kind.

Wat kun je aan de thuissituatie doen? 

Stel dat je te maken krijgt met een kind en je hebt een vermoeden dat er thuis iets misgaat of dat het thuis niet veilig is, dan kun je terecht bij de Meldcode. Zij werken met 5 overzichtelijke stappen, die uiteindelijk kunnen helpen bij het maken van een melding. Wat belangrijk is om te weten is dat het openen van een dossier bij de meldcode niet betekent dat je uiteindelijk een melding moet maken. De eerste stap is duidelijk en objectief uitleggen welke signalen je hebt gezien. Bij stap twee ga je in gesprek met een deskundige collega of veilig thuis. Het in gesprek gaan met de ouders of het kind is de derde stap. Hierbij leg je uit wat jij hebt gemerkt en dat dit bij jou zorgen oproept. Ook in deze stap kan er altijd gebeld worden met veilig thuis voor advies tijdens het gesprek. Bij stap vier maak je een afweging: is deze situatie ernstig genoeg om een melding te maken. Ook hier kan je overleggen met deskundige collega’s of veilig thuis. Tot slot stap vijf het maken van een melding. Dit stappenplan staat niet vast, als hulpverlener kan je van stap drie weer terug naar stap 1 etc. Onthoud dat je bij het openen van een dossier niet altijd melding hoeft te maken. Als je geen melding hoeft te maken kan je het dossier gewoon afsluiten bij de meldcode.

Dan is er ook nog de organisatie “Veilig thuis”, deze is net al even genoemd. Dit is een organisatie waarmee je contact kan opnemen als je een vermoeden hebt van bijvoorbeeld kindermishandeling. Zij kijken samen met jou wat er aan de hand is en geven advies over wat jij zelf kan doen. Ook kun je bij hen gelijk een melding maken als de conclusie getrokken wordt dat er meteen ingegrepen moet worden. Hieronder staan links naar de websites van de Meldcode en Veilig Thuis voor meer informatie.

hoe-werkt-veilig-thuis

https://www.augeo.nl/nl-nl/themas/meldcode/

Wat kun je voor het kind doen?
Als leerkracht:
Als leerkracht van een kind dat op dit moment een scheiding van zijn ouders meemaakt is het het belangrijkste om te kiezen voor het kind. Je bent op dit moment een erg belangrijk persoon voor het kunt om op te steunen en terug te vallen. Je bent de stabiele factor. Hierbij kan het fijn zijn om het kind positieve feedback te geven op vooruitgang en sterke punten van het kind.
Daarnaast is het goed om zowel tijdens als na de scheiding te letten op signalen in het gedrag en in leerprestaties van het kind en deze zo nodig te bespreken met het kind zelf of met de ouders.
Overigens is het ook heel belangrijk om als leerkracht een onpartijdige houding te hebben door geen partij te kiezen voor één van de ouders en hier gewoon neutraal in te blijven staan. Je bent er voor het kind, het is belangrijk dat het kind zich veilig en gezien voelt wanneer hij of zij op school is.

Als professional:
Wanneer je in gesprek gaat met een kind dat een scheiding meemaakt of heeft meegemaakt, is het belangrijk om vooral goed te luisteren. Wees geïnteresseerd en stel open vragen over hoe het kind zich voelt. Respecteer het echter ook wanneer het kind liever niet wilt praten.
Het is ook belangrijk om het kind goed te laten weten dat het de problemen van de ouders niet op kan lossen en dat het kind nooit schuld heeft aan de scheiding van de ouders. Geef ook aan dat het kind alle gevoelens mag uiten tijdens het gesprek. Of dit nu verdriet, boosheid of iets anders is.
Vraag daarnaast of het kind zelf hulp of steun wil. Je kunt dan vertellen over de mogelijkheden op school en daarbuiten.
Verder is het opnieuw belangrijk om geen partij te kiezen. Het kind houdt meestal van beide ouders en hoeft hierin geen keuze te maken.
Geef ook tijdens het gesprek aan dat het niet alleen over de scheiding hoeft te gaan. Wellicht spelen er nog andere dingen die het kind bezighouden, hiervoor mag ook ruimte gecreëerd worden in het gesprek. 

Wat vinden jongeren zelf belangrijk? 

Uit inzichten van jongeren blijkt dat zij het belangrijk vinden dat er gevraagd wordt naar gedachten en gevoelens. Het praten hierover kan erg lastig zijn. Stel daarom vragen en heb oog voor de unieke situatie van de verschillende jongeren. Om de drempel te verlagen kan het helpen als de jongeren in hun omgeving iemand hebben om mee te praten.
Daarnaast is het goed om echt interesse te tonen in de jongeren, op die manier zullen ze hun verhaal sneller met je delen. Geef geen oordeel.
Tot slot blijft het belangrijk om te onthouden dat er niet altijd meteen een oplossing hoeft te komen. Probeer in plaats van met een oplossing te komen er echt te zijn voor de jongeren en een luisterend oor te spelen. 

We hopen dat jullie het interessant vonden om te lezen!

Liefs de PubliCo