Ouderverstoting
Op de reis naar Düsseldorf kregen de leden en het bestuur van Emile een lezing over ouderverstoting van Marina Boonman-van der Kroon. Dit was zo interessant, dat we jullie (de leden die er helaas niet bij konden zijn) ook graag wat willen vertellen over dit fenomeen.
Ouderverstoting is een begrip wat gebruikt wordt wanneer een kind een ouder, waarmee het kind voorheen wel een goede relatie had, ineens niet meer wil zien. Dit vindt vaak plaats na het beëindigen van de relatie tussen de ouders. Dit kan zijn nadat er ook werkelijk een scheiding heeft plaatsgevonden, maar ook als de ouders officieel nog niet gescheiden zijn.
Bij ouderverstoting is er sprake van het vormen van een alliantie. Dit wordt vaak gevormd tussen een van de kinderen en een van de ouders. De ouder die in het alliantie zit, noemen we de binnen-ouder. De ouder die hierbuiten gelaten wordt, en dus uiteindelijk verstoten zal worden, noemen we de buiten-ouder.
Vaak wordt het kind door de binnen-ouder (dan wel onbewust) een negatief beeld gegeven van de buiten-ouder. Door dit beeld zal het kind steeds minder met de buiten-ouder te maken willen hebben. De buiten-ouder zal dit voelen, en hierdoor misschien ook meer afstand doen van het kind, waardoor de angst/het negatieve beeld van het kind bevestigd zal worden, en de afstand alleen maar groter zal worden. Het kind kan bijvoorbeeld door de moeder (in dit geval de binnen-ouder) worden verteld dat papa het geld voor het kind niet wil overmaken, waardoor ze iets leuks nu niet kunnen doen (vaak is dit dan dus ook niet waar!). Het kind krijgt hierdoor een negatiever beeld van hun vader, en reageert daarom misschien niet op het volgende berichtje wat hij zal sturen. De vader krijgt dan het gevoel dat hij misschien niet te veel moet duwen en het kind even moet laten. Hierdoor wordt de angst/het negatieve beeld dus juist bevestigd, en zo kan de binnen-ouder het kind zich steeds verder van de buiten-ouder laten distantiëren.
Zoals je misschien wel verwacht, is dit enorm schadelijk voor de ontwikkeling van het kind. Het kind krijgt namelijk een enorm vervormd beeld van beide ouders. De binnen-ouder wordt als de ‘goede’ ouder gezien, die nooit iets fout kan doen. Aan de andere kant is de buiten-ouder juist degene die nooit iets goed kan doen, en hiermee dus de ‘slechte’ ouder is. Deze manier van zwart-wit denken klopt natuurlijk niet, en kan verstrekkende gevolgen hebben voor de ontwikkeling van het kind.
Dan vraag je je misschien af wat hier dan eigenlijk aan gedaan kan worden. Dit hangt enorm af van de ouder zelf. Soms heb je binnen-ouders die zelf psychisch gezond zijn, en pedagogisch begrip hebben. Zij doorgaan vaak een rouwproces na het doorbreken van de relatie, waardoor ze soms onbewust kunnen beginnen met alliantievorming. Deze ouders kunnen na de realisatie van waar ze mee bezig zijn dit vaak (soms met ondersteuning) zelf rechttrekken. Ook heb je ouders die niet zoveel pedagogische kennis hebben. Bij hen is het van groot belang om ze te ondersteunen en door middel van bijvoorbeeld psycho-educatie hen te laten inzien wat het effect van acties is. Ook hier valt het probleem vaak nog op te lossen. Waar het lastig wordt, is wanneer er sprake is van een ouder (of soms beide ouders) die last heeft van psychische problemen of het trauma uit hun eigen jeugd nog niet verwerkt hebben. Bij deze ouders is het risico het meest aanwezig dat de ouderverstoting blijvend is.
Is daar dan überhaupt nog wel wat aan te doen als het al zo ver is? Gelukkig is er wel een stappenplan om te volgen waarbij het mogelijk is om de ouderverstoting gedeeltelijk ongedaan te maken. Het vervelende hieraan is natuurlijk wel dat de psychische schade bij het kind al gedaan is, en dit niet opeens ongedaan te maken is. In dit proces zijn er vier stappen:
1.Het kind wordt op een neutrale positie geplaatst, los van de invloed van de binnen-ouder: het liefst is dit bij iemand die niet de ouder van het kind is, bijvoorbeeld oma/opa, tante/oom etc.
2.Het kind wordt opnieuw geïntroduceerd aan de buiten-ouder
3.Het kind blijft bij de buiten-ouder en deze relatie wordt opnieuw opgebouwd
4.Het kind zal weer contact krijgen met de binnen-ouder, een relatie die dan langzaam weer hersteld moet worden: Dit is natuurlijk niet makkelijk. Als het kind erachter is gekomen dat hun moeder/vader hen heeft gemanipuleerd/voorgelogen etc. schetst dit een enorm negatief beeld van de binnen-ouder. Het is echter wel belangrijk voor de ontwikkeling van het kind dat dit contact (indien mogelijk) wel hersteld wordt.
Kort gezegd is ouderverstoting dus een fenomeen wat heel schadelijk kan zijn voor de ontwikkeling van een kind. Helaas is het ook nog lang niet bij iedereen bekend, waardoor er door rechters, gezinsvoogden etc. keuzes kunnen worden gemaakt die uiteindelijk niet de beste zijn voor het kind. Het is dus belangrijk dat er meer aandacht komt voor ouderverstoting, en dat meer mensen er van op de hoogte zijn. Want zoals Marina Boonman-van der Kroon zelf ook al zei: ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt’.
