Kenniscentrum: Omgaan met pesten

Het kan jullie haast niet ontgaan zijn, al bijna drie weken geleden begon het zevende Lustrum van Emile. Bij dit fantastische Lustrum hoorde ook een studiegebonden activiteit, waarbij de LustrumCommissie een symposium heeft georganiseerd over pesten. Hierbij kwam universitair docent Rik Schalbroek spreken over pesten en psychoses. Ook kwamen er twee sprekers vanuit het Kenniscentrum: Omgaan met Pesten. Het symposium heeft een grote indruk achtergelaten en vandaag zullen wij voor degenen die niet aanwezig konden zijn een blog schrijven over het Kenniscentrum: Omgaan met Pesten. Pesten is namelijk een onderwerp dat nog dagelijks voorbij komt en het kenniscentrum zet zich dag en nacht in om dit vreselijke en helaas veel voorkomende probleem tegen te gaan. 

De oprichting van het kenniscentrum:

Het symposium begon met het aangrijpende verhaal van ervaringsdeskundige Mirelle Valentijn. Mirelle Valentijn is de stichter van het Kenniscentrum: Omgaan met Pesten en nam ons mee in haar verhaal. 

Ze vertelde ons dat het pesten begon op de basisschool. Ze was een klein en jong kind en was al snel het doelwit voor de zogenoemde pesters. Ze was angstig, onzeker, gevoelig en helaas dus ook niet weerbaar voor de nare grapjes en opmerkingen die de pesters maakten. Het pesten gebeurde niet alleen mentaal, maar ook fysiek was er sprake van pesten. Zo vertelde ze dat ze ook weleens werd ingesloten op het schoolplein, waar de pesters haar om de beurt een tik gaven. 

Met goede hoop vertrok ze naar de middelbare school, alleen maar om daar opnieuw het slachtoffer van – dit keer nog veel heftiger – pesten te worden. Zo vertelde ze dat ze van haar fiets werd getrapt, leerlingen van alle jaarlagen betrokken waren bij het pesten is er één moment dat ze nooit meer zal vergeten. Op een dag werd ze door een grote groep meiden ingesloten die haar lange paardenstaart vasthielden en dreigden deze af te knippen. Mirelle gaf aan dat op haar zwartste dagen en diepste momenten, er zelfs sprake was van doodsgedachten. 

Toen ze als jong volwassene weer gepest werd, deze keer op de werkvloer, raakte ze overspannen en was het tijd om hulp te zoeken. Met behulp van een – in haar eigen woorden – kanjer van een therapeut is ze in regressietherapie geweest. Ze is ander werk gaan doen als docent op het MBO en is teruggegaan naar school voor de studie omgangskunde. Ze kwam terecht bij een lezing van Dieta Uyterlinde, een lezing die haar voor altijd bij zou blijven. De lezing ging over het feit dat je door bepaalde vaardigheden aan te leren, weerbaarder kunt zijn tegen pesten. Dit inzicht en de methodiek van Dieta, vormt de basis van de Sta Sterk methode die ze gebruiken bij het kenniscentrum: omgaan met pesten. In 2002 heeft Mirella de opleiding bij Dieta gevolgd tot trainer Omgaan met Pesten en tot de dag vandaag zet zij zich in voor kinderen die te maken krijgen met pesten. 

Wat doet het kenniscentrum:

Het kenniscentrum bestond in 2023 uit 1595 professionals en vrijwilligers, wat er ondertussen waarschijnlijk nog meer zijn geworden. Deze professionals en vrijwilligers zetten zich allemaal in voor hetzelfde doel: het maximaal bijdragen aan de preventie en aanpak van pesten. Er is een groot aanbod van verschillende soorten trainingen. Er is een landelijk team met gediplomeerde trainers. Vanuit het kenniscentrum wordt er bijgedragen aan aan sociale weerbaarheid en veiligheid, door onder andere:

• Het ondersteunen van organisaties bij het voorkomen, tijdig signaleren en oplossen van pesten.
• Het ontwikkelen van preventiepakketten en gratis lespakketten voor onder andere de dag en week tegen pesten.
• Het bevorderen van deskundigheid onder beleidsmakers, professionals en vrijwilligers.

Dit alles en meer moet ervoor zorgen dat pesten wordt aangepakt. Het kenniscentrum ontfermt zich niet alleen over het slachtoffer van pesten, maar over alle betrokkenen. Elke betrokkene kan namelijk een verschil maken in sociale weerbaarheid en veiligheid, lang niet alleen het slachtoffer. 

Cijfers over pesten in Nederland:

Pesten blijft een serieus probleem in Nederland – en het wordt er helaas niet beter op. Recente cijfers laten zien dat steeds meer kinderen en jongeren ermee te maken krijgen. In het basisonderwijs geeft inmiddels 17% van de leerlingen aan gepest te worden, in het voortgezet onderwijs is dat 9%. Wat vooral zorgelijk is, is dat pesten niet alleen vaker voorkomt, maar ook ernstiger en agressiever wordt. Denk aan bedreigingen, buitensluiten en psychisch geweld, dat steeds meer slachtoffers mentaal en emotioneel beschadigt. Vooral online pesten – via sociale media of apps – neemt toe: bijna 1 op de 10 jongeren is daar recent slachtoffer van geweest. De impact is groot: meer dan de helft van de gepeste jongeren kampt met psychische klachten zoals somberheid of depressie. Het is duidelijk dat dit geen ‘kinderachtig probleem’ is, maar iets waar scholen, ouders en de samenleving actief iets tegen moeten doen.

Wat kan jij doen tegen pesten:

Pesten is een groot probleem, maar ook jij kunt iets doen – of je nu zelf gepest wordt, het ziet gebeuren, of misschien onbewust meedoet. Word je gepest? Praat erover met iemand die je vertrouwt, houd bij wat er gebeurt, en zoek hulp bij een mentor, ouder of hulplijn. Weet: het ligt niet aan jou. Zie je dat iemand anders gepest wordt? Laat diegene niet alleen, steun ze, spreek de pester aan als het veilig is, en meld het bij een volwassene. Al is het maar een blik of een “Ben je oké?”, dat kan veel betekenen. En pest je zelf – of lach je soms mee? Durf dan stil te staan bij je gedrag. Waarom doe je het? Hoe zou jij je voelen als jij in hun schoenen stond? Veranderen kan – en het begint met inzicht. Jij hebt meer invloed dan je denkt. Een kleine actie van jou kan iemands dag – of leven – veranderen. Vanuit het kenniscentrum hebben we hier in de lezing veel handvatten voor gekregen. Wat ook heel leuk is om mee te geven, is dat er bij het kenniscentrum vaak ruimte is voor stagiaires. Hier kan je natuurlijk als de beste leren hoe je alles rondom pesten aanpakt. Als dit je aanspreekt, neem dan zeker even een kijkje op de site van het Kenniscentrum over Pesten. 

Het symposium heeft ons geraakt, geïnspireerd én wakker geschud. Pesten is geen ver-van-je-bed-show, het gebeurt overal – misschien zelfs vlak naast je. Maar het mooie is: we hoeven niet machteloos toe te kijken. Of je nu luistert, helpt, spreekt of juist leert om het anders te doen – elke stap telt. Het verhaal van Mirelle laat zien dat je, zelfs na de diepste dalen, iets kunt betekenen voor anderen. Laten we die kracht meenemen. Want met aandacht, lef en compassie maken we samen het verschil.