De gesloten jeugdzorg; procedure en ervaringen

De laatste tijd staat de gesloten jeugdzorg vaak in de spotlights. Hierbij is het niet al te positief en komen er veel verbeterpunten naar voren. Steeds meer jeugdigen treden met hun ervaringen naar buiten en proberen iets in beweging te zetten, gesloten jeugdzorg moet stoppen. Maar hoe komen kinderen nou terecht in een gesloten jeugdzorginstelling en hoe ervaren zij dit? Wat is de zorg gedachte achter gedwongen opname en is het allemaal wel zo vriendelijk? Lees dat deze week in de post van de PubliCo!

Redenen voor gedwongen opname

Kinderen kunnen om verschillende redenen in een gesloten jeugdzorginstelling terechtkomen, zoals ernstige gedragsproblemen, problematische thuissituaties, psychische stoornissen of ernstige suïcidaliteit. Vaak wordt als uitgangspunt genomen “‘Wanneer kinderen een gevaar zijn voor hun omgeving, of voor henzelf.” Voordat een kind in een gesloten instelling geplaatst wordt, gaat er meestal een procedure aan vooraf.

De procedure voor gedwongen opname

Allereerst zal er een zorgmelding gedaan worden bij een instantie zoals Veilig Thuis, de jeugdbescherming of de gemeente. Deze instanties gaan vervolgens onderzoek doen naar de situatie van het kind en/of het gezin. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek, kan er besloten worden dat het kind in een gesloten jeugdzorginstelling geplaatst moet worden. De kinderrechter zal hier uitspraak over doen.

Voordat een kind daadwerkelijk geplaatst wordt, wordt er eerst nog een indicatiebesluit genomen. Hierin wordt bepaald welke vorm van jeugdhulp het kind nodig heeft en voor welke duur. Vervolgens wordt er gezocht naar een geschikte gesloten instelling en wordt het kind hier geplaatst.

Gedwongen opname als uiterst maatregel

Het is belangrijk om te benadrukken dat een plaatsing in een gesloten instelling een uiterste maatregel is. Er wordt altijd gekeken of er andere oplossingen mogelijk zijn voordat tot een plaatsing wordt besloten. Bovendien wordt er tijdens de plaatsing hard gewerkt aan de problemen van het kind en het gezin, zodat het kind uiteindelijk weer veilig thuis kan wonen. Het kind heeft helaas ook niks te zeggen over het besluit. De naam zegt het al, het is een gedwongen opname, waar een kind niet tegen kan weigeren.

Ervaringen van kinderen uit gesloten jeugdzorg

Jarno (23) heeft zelf in de gesloten jeugdzorg gezeten. Hij gebruikte alcohol, drugs en sprak vaak af met vrienden. Hij raakte verslaafd en werd op zijn 15e gearresteerd. Hij stal spullen, om zo zijn drugs te bekostigen. Vanuit de politiecel is hij direct in de gesloten jeugdzorg beland. Dit verbaasde hem, want hoe kan het dat je zonder een voorafgaand hulpverleningstraject, waarbij je het kind en zijn rugzakje leert kennen, al in de gesloten jeugdzorg terecht komt? Hierbij speelt dan ook de vraag: ‘’Hoe kan het dat er meteen gegrepen wordt naar de gesloten jeugdzorg en waarom leek er geen rekening te zijn gehouden met zijn achtergrond?’’ Wanneer je het begin van de ervaring leest, kan het zijn dat je denkt “Hij mag blij zijn dat hij niet in de politiecel moest blijven”, maar wanneer je weet dat zijn moeder sinds zijn achtste levensjaar doodziek was, hij geen goede band had met zijn vader en hij zich niet geaccepteerd voelde als homo in het kleine dorp, kijk je wellicht anders naar de situatie. Hij vond zelf ook dat er hulp nodig was, alleen dan meer op het gebied van de verslaving, omdat dat de oorzaak was van zijn gedrag. De gesloten jeugdzorg zorgde ervoor dat hij geen middelen kon gebruiken, maar pakte niet het probleem bij de kern. Zo werd hem niet geleerd hoe je kan omgaan met vrijheid en verantwoordelijkheid. Hij heeft hierbij ook nog nare herinneringen overgehouden over hoe het eraan toe ging in zijn tijd binnen de gesloten jeugdzorg. Hij had een kamer boven een separeer cel, en hoorde vanaf daar nachtenlang geschreeuw, gekrijs en gebonk van hoofden tegen muren. Hij ervaarde het niet alleen als een cel voor bescherming tegen jezelf, maar ook als een bestraffend middel. Hij heeft ook meegemaakt dat hij door het begaan van een overtreding, twee weken werd opgesloten op zijn kamer, waarbij hij één keer per dag mocht luchten in een kooi. Deze ervaringen hebben, zoals je je wel kan voorstellen, zijn sporen achtergelaten.

Sanne (21) is door een onveilige thuissituatie op haar twaalfde via het ziekenhuis op crisisdienst beland, waarna ze terecht kwam in de psychiatrie. Die hulp mocht niet baten en dus had de rechter besloten om haar een maatregel van gedwongen opname op te leggen. De ervaringen van Sanne met de gesloten jeugdzorg zijn niet al te positief; zo werd in de eerste periode hardhandig met Sanne omgegaan. Voor haar was het niet duidelijk waarom ze niet naar school mocht, geen therapie kreeg en geen spullen bij zich mocht houden. De spullen moest zij namelijk terugverdienen, door goede gedragingen te laten zien. Ze kwam vanuit een onveilige thuissituatie, wat de kern was van het probleem. Echter, werd er aan deze situatie weinig gedaan. Alleen de gedragingen als gevolg van deze onveiligheid werden aangepakt. Zo werd Sanne wel in een isoleercel geplaatst en had zelf geen zeggenschap. Hierdoor kreeg Sanne, net als Jarno, na de gesloten jeugdzorg te kampen met heel veel plotselinge verantwoordelijkheden. Binnen de gesloten jeugdzorg was haar niet geleerd hoe ze hiermee om kon gaan in de maatschappij. Ondanks deze nare ervaringen heeft ze wel dankbaarheid voor de hulpverleners die haar binnen dit systeem wel echt zagen om wie ze was.

Conclusie

Uit deze twee ervaringen is te zien dat er nog heel wat te verbeteren is binnen de gesloten jeugdzorg. Zo kan je je afvragen hoe het komt dat er zoveel nare ervaringen zijn? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat de gesloten jeugdzorg zorgt voor positieve ervaringen van cliënten? Hopelijk kunnen toekomstige pedagogen hier een steentje aan bijdragen, en ervoor zorgen dat de gesloten jeugdzorg een positieve impact heeft.

Liefs,

PubliCo